Podatek liniowy czy progresywn
Podatek liniowy czy progresywny? Co się bardziej opłaca?
21/12/2015
(14/01/2013)
Do 20 stycznia możemy zmienić formę opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej. Wybór odpowiedniej metody pozwala zaoszczędzić nawet kilka tysięcy złotych. Która metoda bardziej się opłaca i dla kogo? Na co zwrócić uwagę przy wyborze metody? Jak dokonać zmiany w urzędzie skarbowym?
Kiedy ostatnio sprawdzałeś która forma opodatkowania jest bardziej korzystna w Twojej obecnej sytuacji finansowej? Czy rozliczając się według skali podatkowej rozważałeś kiedykolwiek przejście na podatek liniowy? Czy wybierając w przeszłości rozliczenie liniowe, sprawdzasz co roku, czy ono nadal Ci się opłaca? Niniejszy artykuł przedstawia główne aspekty związane z wyborem pomiędzy podatkiem liniowym a podatkiem progresywnym. Prezentujemy również zasady zmiany formy opodatkowania wraz z gotowymi wzorami oświadczeń składanych do urzędu skarbowego.
Podatek liniowy czy skala podatkowa?
Podatek liniowy to jednolita stawka i brak ryzyka "wpadnięcia" w wyższą stawkę opodatkowania. Jednak podatek liniowy to również rezygnacja z pewnych preferencji typowych dla skali podatkowej, a więc:
uwzględnienie kwoty wolnej od podatku,
odliczenia od dochodu (np. darowizny)
odliczenia od podatku (np. ulga rodzinna)
możliwość wspólnego rozliczenia z małżonkiem.
To wszystko możemy wykorzystać przy podatku progresywnym. Nie wykorzystamy zaś przy wyborze podatku liniowego. Która metoda jest bardziej opłacalna? Bardzo ogólnie można stwierdzić, iż przy niskim dochodzie bardziej opłaca się rozliczanie według skali podatkowej, przy wysokim zaś warto wybrać podatek liniowy.
Przy jakiej wartości dochodu przebiega ta granica? Czasem możemy natknąć się na gotowe i proste odpowiedzi na to pytanie, prezentujące graniczne kwoty dochodu, po przekroczeniu których przestaje opłacać się rozliczenie według skali, a zaczyna być opłacalne rozliczenie podatkiem liniowym. Podawane często kwoty graniczne zazwyczaj nie uwzględniają jednak możliwości wymienionych powyżej (uwzględnienie ulg i odliczeń), a te mogą się kształtować bardzo różnie, w zależności od sytuacji osobistej i finansowej danego przedsiębiorcy. Dlatego w każdym konkretnym przypadku, próg opłacalności takiej czy innej formy opodatkowania należy policzyć indywidualnie. Dla jednego przedsiębiorcy dochód roczny w wysokości 100 tys. zł oznaczać będzie zasadność wyboru podatku liniowego, podczas gdy u innego przedsiębiorcy z identycznym dochodem bardziej opłacalne okaże się rozliczanie według skali podatkowej.
Możliwość rozliczania dochodów z działalności gospodarczej według metody liniowej pojawiła się w roku 2004. Wówczas wielu przedsiębiorców wybrało tę formę rozliczania podatku, gdyż była ona opłacalna już przy rocznym dochodzie na poziomie 42 tys. zł. Od tego czasu jednak w polskim systemie podatkowym wiele się zmieniło. Zmianie uległy stawki podatkowe (z 19%-30%-40% do 18%-32%), wysokość pierwszego progu podatkowego została podwyższona ponad dwukrotnie (z 37 024 zł do 85 528 zł) oraz pojawiły się bardzo istotne ulgi podatkowe, które można wykorzystać jedynie przy wyborze podatku progresywnego. To wszystko razem wzięte sprawiło, iż rozliczanie się podatkiem liniowym, które było opłacalne jeszcze kilka lat temu, dzisiaj może generować duże większe obciążenie podatkowe niż podatek progresywny. Wskutek tego, wybór podatku liniowego obecnie zaczyna się opłacać dopiero przy poziomie dochodu przekraczającym 96 tys. zł. Często jednak ten próg zostaje osiągnięty dopiero przy dochodzie znacznie przekraczającym 150 tys. zł. Jak policzyć swój własny próg wyboru formy opodatkowania?
Stawka PIT i kwota wolna od podatku
Stawka podatku liniowego wynosi 19%. Natomiast stawki podatku progresywnego wynoszą obecnie 18% i 32%.
Przy wyborze skali podatkowej, niższą stawką 18% opodatkowane są dochody nieprzekraczające kwoty progu podatkowego w wysokości 85 528 zł. Nadwyżka ponad tę kwotę opodatkowana jest wyższą stawką 32%. W przypadku podatku progresywnego mamy dodatkowo możliwość odliczenia od podatku tzw. kwoty zmniejszającej podatek, która na dzień dzisiejszy wynosi 556,02 zł (a już wkrótce ma ona wzrosnąć do kwoty 1440 zł).
Natomiast w przypadku podatku liniowego nie ma możliwości odliczenia od podatku tej kwoty.
Uwzględniając jedynie różnice w stawkach podatku oraz możliwość odliczenia kwoty zmniejszającej podatek w przypadku progresji, możemy policzyć kwotę graniczną, przy której opłaca się przejść na podatek liniowy.
Przykład 1
Pan Tomasz rozlicza się według skali podatkowej. Osiągnął roczny dochód w wysokości 96 384 zł. Czy opłaca mu się przejść na podatek liniowy?
Rozliczając się według skali podatkowej, Pan Tomasz obliczy podatek w sposób następujący:
Dochód opodatkowany stawką 18% = 85 528 zł (próg podatkowy)
Dochód opodatkowany stawką 32% = 96 384 - 85 528 = 10 856 zł
Podatek dochodowy = 85 528 * 18% - 556,02 (kwota zmniejszająca podatek) + 10856 * 32% = 18 313 zł
Gdyby Pan Tomasz rozliczał się podatkiem liniowym, zapłaciłby następujący podatek:
Podatek dochodowy liniowy = 96 384 * 19% = 18 313 zł
W powyższych obliczeniach pominęliśmy odliczenie od podatku składki zdrowotnej, gdyż w obu przypadkach odliczenie było by identyczne i nie wpłynęło by na wybór metody opodatkowania.
Widzimy więc, iż przy kwocie dochodu w wysokości 96 384 zł, podatek dochodowy jest identyczny w obu przypadkach. Jeżeli więc Pan Tomasz przewiduje, że w kolejnym roku osiągnie dochód wyższy od kwoty 96 384 zł, powinien wybrać podatek liniowy. Jeżeli zaś obawia się, iż w kolejnym roku jego dochody będą niższe od 96 384 zł, powinien pozostać przy skali podatkowej.
Kwotę w wysokości 96 384 zł przyjęliśmy oczywiście celowo, aby pokazać próg opłacalności pomiędzy dwoma metodami opodatkowania. Czy jednak każdy może kierować się taką właśnie kwotą graniczną przy wyborze formy opodatkowania? Zdecydowanie nie. Pan Tomasz nie ma bowiem dzieci, jego żona nie pracuje, a on sam nie przekazał w roku poprzednim żadnych darowizn. Nie mógł więc skorzystać z ulg podatkowych, odliczeń od dochodu ani też wykorzystać zalet wspólnego rozliczenia z żoną. Jaką formę opodatkowania wybrałaby osoba, która ma możliwość skorzystania z tych wszystkich preferencji?
Ulgi podatkowe i odliczenia
Przedsiębiorca rozliczający się według skali podatkowej ma również możliwość dokonania odliczeń. Mogą to być odliczenia od dochodu oraz odliczenia od podatku. Od dochodu możemy odliczyć:
Darowizny przeznaczone na następujące cele:
na cele pożytku publicznego,
na cele kultu religijnego (tzw. darowizny na Kościół),
na cele krwiodawstwa (odliczenie od dochodu w wysokości 130 zł za każdy oddany 1 litr krwi lub osocza).
W przypadku tych darowizn odliczyć można łącznie maksymalnie kwotę stanowiącą 6% dochodu.
Darowizny na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą (obdarowanym może być jeden z 11 kościołów w Polsce). W tym przypadku nie obowiązuje limit wysokości darowizny.
Wydatki na cele rehabilitacyjne
Ulga na nowe technologie.
Rozliczając się według skali podatkowej możemy również dokonać odliczenia od podatku. W tym zakresie mamy prawo skorzystać z ulgi na dzieci (tzw. ulgi prorodzinnej). Na każde wychowywane dziecko przysługuje nam odliczenie od podatku w wysokości 1112,04 zł (pierwsze i drugie dziecko), 2000,04 zł (trzecie dziecko) oraz 2700 zł (czwarte i każde kolejne dziecko).
Wszystkie powyższe odliczenia (zarówno od dochodu, jak i od podatku) nie przysługują osobie rozliczającej się podatkiem liniowym.
Powyżej nie wymieniliśmy składek na ubezpieczenia społeczne oraz wpłat na IKZE (które można odliczyć od dochodu) oraz składek na ubezpieczenie zdrowotne (odliczenie od podatku), gdyż odliczeń tych można dokonać zarówno przy przy progresji, jak i przy podatku liniowym
Przykład 2
Pan Krzysztof wybrał formę opodatkowania według stawki liniowej 19%. W poprzednim roku Pan Krzysztof osiągnął dochód z działalności gospodarczej w wysokości 106 tys. zł i obecnie zastanawia się czy nie przejść na rozliczenia według skali podatkowej. Pan Krzysztof wychowuje dwójkę dzieci. Ponadto, w zeszłym roku Pan Krzysztof przekazał łącznie 2000 zł w formie darowizny na rzecz swojej parafii i zamierza przekazać podobną kwotę w roku następnym.
Rozliczając się podatkiem liniowym, Pan Krzysztof zapłaci podatek w następującej wysokości:
Podatek = 106 000 * 19% = 20 140 zł
Gdyby Pan Krzysztof wybrał rozliczenia według skali podatkowej, mógłby wykorzystać nie tylko kwotę zmniejszającą podatek, ale również ulgę prorodzinną na dwójkę dzieci oraz odpisać kwotę darowizny. Podstawę opodatkowania oraz podatek policzylibyśmy wówczas następująco:
Podstawa opodatkowania = 106 000 - 2 000 (darowizna) = 104 000 zł
Dochód opodatkowany stawką 18% = 85 528 zł (próg podatkowy)
Dochód opodatkowany stawką 32% = 104 000 - 85 528 = 18 472 zł
Podatek dochodowy = 85 528 * 18% - 556,02 (kwota zmniejszająca podatek) + 18472 * 32% - 2 * 1112,04 (podwójna ulga na dzieci) = 18 526 zł
Podatek, jaki Pan Krzysztof zapłaciłby rozliczając się według skali podatkowej, byłby o ponad 1600 zł niższy niż obecnie płaci on będąc na podatku liniowym. Zauważmy, iż Panu Tomaszowi z pierwszego przykładu opłacało się przejść na podatek liniowy już po przekroczeniu dochodu w wysokości nieco ponad 96 tys. zł. Panu Krzysztofowi, mimo że osiąga dochód o 10 tys. większy, wciąż opłaca się progresja. To właśnie efekt uwzględnienia odliczeń od dochodu i odliczeń od podatku.
Wspólne rozliczenie
Próg opłacalności przejścia na podatek liniowy może ulec jeszcze większemu przesunięciu, jeśli przedsiębiorca skorzysta z możliwości wspólnego rozliczenia ze współmałżonkiem. Wspólne rozliczenie przysługuje jedynie osobom rozliczającym się według skali podatkowej, nie przysługuje zaś tym, którzy rozliczają się podatkiem liniowym.
Co daje wspólne rozliczenie małżonków? Dochody małżonków są sumowane, a następnie dzielone są przez dwa. Od takiej kwoty obliczany jest podatek, który następnie mnożony jest przez dwa.
Taki sposób rozliczenia opłaca się szczególnie w przypadkach, gdy jeden ze współmałżonków osiąga niski dochód (lub nie osiąga go w ogóle) a drugi osiąga dochód stosunkowo wysoki, który przy rozliczeniu indywidualnym powodowałby zapłatę podatku według stawki 32%. Wspólne rozliczenie umożliwia więc często zmniejszenie stawki podatku do 18% i w rezultacie zapłatę dużo niższego podatku.
Przykład 3
Pan Jerzy osiąga roczny dochód z działalności gospodarczej w wysokości 170 tys. zł. Pan Jerzy rozlicza się obecnie podatkiem liniowym. Żona Pana Jerzego nie osiąga żadnych dochodów.
Rozliczając się podatkiem liniowym, Pan Jerzy zapłaci podatek w następującej wysokości:
Podatek = 170 000 * 19% = 32 200 zł
Gdyby Pan Jerzy wybrał rozliczenie według skali podatkowej, miałby możliwość wspólnego rozliczenia z żoną. Podatek do zapłaty wyliczylibyśmy wówczas w następujący sposób:
Dochód Pana Jerzego = 170 000 zł
Dochód żony = 0 zł
Suma dochodów = 170 000 + 0 = 170 000 zł
Suma dochodów / 2 = 170 000 / 2 = 85 000 zł
Dochód opodatkowany stawką 18% = 85 000 zł
Podatek dochodowy każdego współmałżonka = 85 000 * 18% - 556,02 (kwota zmniejszająca podatek) = 14 744 zł
Podatek dochodowy do zapłaty = 14 744 * 2 = 29 488 zł
Widzimy więc, że nawet przy tak wysokim dochodzie Panu Jerzemu opłaca się bardziej podatek progresywny, przy którym zapłaciłby o ponad 2 700 zł podatku mniej niż płaci obecnie na podatku liniowym. To wszystko jednak przy założeniu, że wykorzysta możliwość wspólnego rozliczenia z żoną.
Oczywiście zasadniczy wpływ na końcową wysokość podatku ma również wysokość dochodu drugiego współmałżonka. Co do zasady, wspólne rozliczenie będzie opłacać się w tych przypadkach, w których jeden ze współmałżonków osiąga dochód relatywnie wysoki (powyżej progu podatkowego, tj. powyżej 85 528 zł) a drugi z nich osiąga dochód znacznie niższy od progu podatkowego.
Próg opłacalności przejścia na podatek liniowy może się przesunąć jeszcze bardziej i w niektórych przypadkach może znajdować się nawet powyżej granicy 200 tys. zł. W przykładzie trzecim bowiem, dla ułatwienia obliczeń, nie uwzględniliśmy żadnych odliczeń od dochodu, ani odliczeń od podatku. Natomiast w rodzinie, w której mąż prowadzi firmę, a żona nie osiągając dochodu, zajmuje się wychowaniem kilkorga dzieci, mamy do czynienia z "kumulacją" korzyści z przykładu 2 (ulgi na dzieci) i korzyści z przykładu 3 (wspólne rozliczenie i obniżenie stawki podatku).
Jak wynika z powyższych przykładów, granica opłacalności podatku liniowego może być bardzo różna. W jednych przypadkach graniczną kwotą będzie dochód w wysokości 96 tys. zł, w innych zaś przypadkach próg ten może znajdować się na poziomie ponad 2-krotnie wyższym. Wszystko zależy od osobistych uwarunkowań, które należy uwzględnić w swoich indywidualnych kalkulacjach.
Zgłoszenie formy opodatkowania
Pamiętajmy, że jeśli zdecydujemy się na zmianę formy opodatkowania (z podatku liniowego na progresywny lub na odwrót), musimy zgłosić nasz zamiar w terminie do 20 stycznia danego roku podatkowego, składając odpowiednie oświadczenie w urzędzie skarbowym. Poniżej znajdują się wzory takich oświadczeń:
Jeśli do 20 stycznia zgłosimy zamiar opodatkowania w danej formie, to taka forma opodatkowania będzie mieć zastosowanie do naszych dochodów osiągniętych w całym roku podatkowym. Wybrana w ten sposób forma opodatkowania będzie nas również obowiązywać w latach następnych, aż do momentu, gdy zdecydujemy się na ponowną zmianę formy rozliczeń. Nie obowiązują przy tym ograniczenia w ilości takich zmian. Formę opodatkowania możemy zmieniać każdego roku.
Zobacz również: |
Rejestracja firmy za granicą |